ÖlüDeniz Transform Fayı (DST) olarak da bilinen Ölüdeniz Fay Hattı, Maraş üçlü ekleminden (Doğu Anadolu Fay Hattı ile kesiştiği Türkiye’nin güneydoğusunda) kuzey ucuna uzanan bir dizi faydır.
Batıda Afrika levhası ile doğuda Arap levhası arasındaki dönüşüm sınırını oluşturur ve her iki plakanın göreli hareketlerini gösteren bir sol yanal yer değiştirme bölgesidir.
Ölüdeniz Fay Hattı, Hatay’ın güneyinden geçmektedir ve Suriye, İsrail, Ürdün ve Lübnan siyasi sınırlarına kadar uzanmaktadır. 20 Şubat Pazartesi günü Hatay’da meydana gelen 6.4 ve 5.8 büyüklüğündeki depremler, Ölüdeniz Fay Hattı kırığı üzerinde olduğu görüşü gündeme gelmiştir.
Depremler, Kahramanmaraş‘ta meydana gelen depremin ardından burada enerjinin birikmesine dikkat çeken uzmanların, bu fay ve Adana gibi bölgelerde bu şiddette depremler oluşabileceği konusunda uyarıda bulunmalarıyla birlikte endişeleri arttırmıştır. Bu nedenle, bölge halkı ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde Ölüdeniz Fay Hattının yeri ve güzergahı hakkında merak ve ilgi artmıştır.
FAY HATTI NEDİR?
Fay hatları, litosfer adı verilen Dünya’nın en üst tabakasındaki iki plakanın sınırında meydana gelen çatlak ve kırıkların oluşturduğu yapılar olarak tanımlanabilir. Bu çatlaklar, zamanla büyüyerek, levhaların birbirine göre hareket etmesine izin verir.
Dünya’nın litosferi, kabuk ve üst manto gibi iki bölümden oluşur. Kabuk, litosferin en üstünde ve kalınlığı ortalama olarak 30 km civarındadır. Kabuk, sadece yaklaşık yüzde bir oranında hareket edebilir ve bu hareketler sırasında fay hatları oluşur. Üst manto, litosferin hemen altında ve yaklaşık 660 km’ye kadar uzanır. Kabuk ve üst manto, bir arada hareket ederler ve Dünya’nın tabakaları üzerinde hareket eden levhaları oluştururlar.
Fay hatları, iki tür plaka sınırında meydana gelir: konverjant (birbirine doğru ilerleyen) plaka sınırları ve transform (yanal kayma) plaka sınırları. Konverjant plaka sınırlarında, iki plaka birbirine doğru hareket eder ve biri diğerinin altına girer. Bu süreç, volkanik dağ zincirleri ve depremlerle sonuçlanabilir. Transform plaka sınırlarında, iki plaka birbirine paralel olarak hareket eder ve yanal kayma gerçekleşir. Bu tür fay hatları, çoğu zaman büyük depremlere neden olur.
Fay hatları, birçok yerde depremlere neden olur. Depremler, fay hatlarındaki levhaların birbirine göre hareket etmesi sırasında meydana gelir. Eğer levhalar birbirine sürtünmeli olarak hareket ederlerse, enerji birikebilir ve bir noktada ani bir serbest bırakma meydana gelir. Bu nedenle, sıklıkla deprem oluşabilecek bölgelerde fay hatları mevcuttur.
Fay hatları, birçok ülkede büyük çaplı hasarlara ve insan kaybına neden olan depremlere yol açabilir. Örneğin, Türkiye, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunur ve sıklıkla deprem riski ile karşı karşıyadır. Marmara bölgesi, İstanbul gibi büyük şehirlerin yer aldığı, büyük bir nüfusa sahip olmasından dolayı özellikle riskli bir bölgedir. Aynı şekilde, ABD’nin batı kıyısında, San Andreas Fay Hattı olarak bilinen bir dizi fay hattı bulunur ve bu da deprem riskini artırır.
