Ticari Diplomasi ile İhracatta Cumhuriyet Tarihinin Rekoru.
Ticaret Bakanlığı, ihracata yönelik çalışma ve destekleriyle cumhuriyet tarihinin rekorlarına imza atarken, son 1 yılda Türkiye’nin dünya mal ve hizmet ihracatındaki payının artırılmasına katkı verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 3 Haziran 2023’te Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ni açıklamasının üzerinden bir yıl geçerken, Ticaret Bakanlığı’nın bu sürece ilişkin hizmet karnesi de çıkarıldı.
Rekor İhracat Rakamları
Bakan Ömer Bolat’ın görevindeki dönemde, ticarette özellikle mal ve hizmet ihracatındaki artış, ihracatçıya verilen destekler, serbest ticaret anlaşmalarında atılan adımlar ve fahiş fiyat ve stokçulukla mücadele faaliyetleri dikkati çekti. Türkiye bu dönemde dünya mal ve hizmet ihracatındaki payını artırdı. Türkiye’nin mal ihracatı geçen yıl 255,4 milyar dolar, hizmetler ihracatı ise 101,7 milyar dolar oldu. Aynı dönemde ülkenin dünya mal ihracatındaki payı %1,08‘e, hizmet ihracatındaki payı ise %1,30‘a yükseldi.
Mayıs Ayında İhracat Artışı
Bu yılın mayıs ayında ihracat %11,4 artışla 24,1 milyar dolar‘a ulaşırken, cumhuriyet tarihinin en yüksek aylık ihracatı elde edildi. Aynı dönemde son 12 aylık ihracat rakamı da %2,3 yükselerek 260,1 milyar dolar ile rekor seviyeye ulaştı.
Cari Açıkta Gerileme
Yıllıklandırılmış dış ticaret açığı geçen yılın mayıs ayında 122,2 milyar dolar seviyesinde iken, bu yılın aynı ayında 35,1 milyar dolar gerileyerek 87,1 milyar dolar‘a düştü. Yıllıklandırılmış cari açık ise Mayıs 2023’te 57 milyar dolar iken, bu yılın mart ayında 31,2 milyar dolar‘a geriledi. Yıllıklandırılmış cari açığın bu yılın mayıs ayı verileri açıklandığında 26 milyar dolar‘a gerileyeceği tahmin ediliyor.
İhracatçıya Destekler ve İl İhracat İstatistikleri
Türk Eximbank ve İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi (İGE AŞ) aracılığıyla ihracatçı firmalara son 1 yılda önemli destekler verildi. İGE AŞ aracılığıyla bugüne kadar 42 milyar lira krediye kefalet sağlandı. Eximbank’ın sermayesi ise geçen yılın başında 13,8 milyar lira iken, bu sermaye 35,7 milyar lira‘ya ulaştı. Son dönemde yapılan düzenlemeler ile reeskont kredilerinin günlük limiti 10 kat artışla 3 milyar lira‘ya çıkarıldı.
İllerin İhracat Performansı
Bakanlık, faaliyet illerine göre il ihracat istatistiklerini derleyerek kamuoyuna açtı. Buna göre geçen yıl itibarıyla 1 milyar doların üzerinde ihracatı olan il sayısı 30‘a ulaştı. Türkiye’nin 19 serbest bölgesinden yapılan ihracat geçen yıl bir önceki yıla göre %10,7 artarak 12,7 milyar dolar‘a ulaştı. Resmi açılışı bu yıl yapılan Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nin ise tam kapasiteye ulaştığında yaklaşık 15 bin kişiye istihdam sağlaması, buradan 2 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Ticari İşbirlikleri ve Serbest Ticaret Anlaşmaları
Bu dönemde 50 ülke ile yoğun temaslar gerçekleştirildi. Birleşik Arap Emirlikleri ile serbest ticaret anlaşması (STA), Özbekistan ile tercihli ticaret anlaşması (TTA) yürürlüğe girdi. Ukrayna, Sudan, Lübnan serbest ticaret anlaşmalarının onay süreçleri, Birleşik Krallık ve Moldova ile bu anlaşmaları güncelleme çalışmaları devam ediyor. Ayrıca Maldivler ile tercihli ticaret anlaşması tesis edilmesine yönelik müzakereler sürdürülüyor.
Körfez Ülkeleri ile İlişkiler
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ile kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması imzalanmasına yönelik müzakerelere kısa süre içinde başlanılması planlanıyor. Öte yandan Katar ile imzalanan STA’nın yakın zamanda yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
Gümrük İşlemleri ve Kaçakçılıkla Mücadele
Bakanlık, Gümrük Muhafaza ekipleriyle kaçakçılığın önüne geçmek için teknolojik gelişmelerden faydalanarak çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda uyuşturucu tacirlerine yönelik yürütülen operasyonlarla bugüne kadar piyasa değeri 8 milyar liraya yaklaşan 11 ton uyuşturucu madde ele geçirildi.
Gümrük İşlemleri
Milli Tarama Sistemleri Geliştirilmesi Projesi (MİLTAR) ile adedi yaklaşık 2 milyon dolar olan yerli ve milli yarı sabit araç ve konteyner tarama sisteminin, Alsancak Limanı ile Öncüpınar, Habur ve Kapıkule gümrük kapılarına kurulumları tamamlandı. Gümrük idarelerince geçen yıl 4,9 milyon ihracat ve 3 milyon ithalat beyannamesine ilişkin işlem gerçekleştirildi. Ayrıca, 182,9 milyon yolcuya, 11,8 milyon araca, 8,3 milyon konteynere gümrük hizmeti verildi. Türkiye’nin tüm vergi gelirlerinin %25’inin tahsili gümrük idarelerince yapıldı.
Fahiş Fiyat ve Stokçulukla Mücadele
Başta temel gıda ve ihtiyaç maddeleri olmak üzere otomotiv, emlak, kuyum, çimento ve hazır beton sektörlerine yönelik yürütülen denetim faaliyetleri sonucunda son 1 yılda 683 milyon lira para cezası uygulandı. Geçen yılın başından itibaren uygulanan toplam ceza ise 815 milyon lira oldu. TBMM’de kabul edilen ve yürürlüğe giren yasa ile fahiş fiyat ve stokçuluk faaliyetlerine karşı idari para cezaları artırıldı.
Cezai Yaptırımlar
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamamasına dair hükme aykırı hareket edenlere 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı hükmüne aykırı hareket edenlere ise 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek. Bir takvim yılında en az 3 defa stokçuluk yaptığı tespit edilenlerin iş yerleri 6 güne kadar kapatılabilecek.
Rekabet Kurumu Cezaları
Öte yandan Rekabet Kurumu tarafından son bir yılda gıda, dijital pazarlar, sağlık, çimento, hazır beton sektörlerinde ve iş gücü piyasalarında yaklaşık 6 milyar lira ceza kesildi.
